İktisat Temel Kavramlar Ders Notları ile ilgili İktisat derslerinde almış olduğum notları sizin için sanal aleme aktardım.
Tanım: Kıt kaynaklar ile sınırsız insan ihtiyaçlarının nasıl karşılanacağını inceleyen sosyal bilim dalına iktisat denir.
| İktisadın Özellikleri; | İktisadın Yöntemleri; |
| Sosyal bir bilimdir. | Gerçekleri toplamak. (Betimleyici iktisat) |
| Analitiktir. | Teori oluşturmak ve test etmek. (Ekonomik Analiz) |
| Davranışların ekonomik yönünü inceler. | İktisat Politikası Oluşturmak. (Uygulamalı İktisat) |
| Malların üretimi, dağıtımı ve tüketimiyle ilgilenir. | – |
İktisadi Sistem: Ulusal ekonomide ihtiyaçlar ile üretim arasında dengeyi en etkin şekilde sağladığı düşünülen mekanizmadır.
Mikro İktisat: Mir malın piyasasını, firmayı veya birey gibi küçük ekonomileri inceleyen iktisat alanıdır.
Makro İktisat: Bir bütün olarak ekonomiyi, dolayısıyla toplulaştırılmış değişkenleri inceleyen iktisat alanıdır. (GSMH, enflasyon, işsizlik ve para politikası gibi konuları kapsar.)
Ekonomik Birimler:
- Hane Halkı (aile ya da birey)
- Firmalar
- Devlet
Ceteris-Paribus: Diğer tüm değişkenler sabitken anlamını taşır ve iktisatta sıklıkla kullanılan bir terimdir.
İhtiyaç: Karşılandığında haz ve doyum verirken karşılanmadığı taktirde üzüntü veren duygulardır.
- İhtiyaçlar sonsuzdur.
- Şiddet bakımından farklılık gösterirler.
- Bazı ihtiyaçlar alışkanlık ve bağımlılık yaparlar. (Sigara ve alkol gibi)
- Bazı ihtiyaçlar temin edildiğinde şiddeti azalır. (Yemek yendiği zaman açlık giderilir)
- İhtiyacı tatmin edecek araçlar ikame edilebilir.
- İktisat Teorisi ihtiyacın ahlaki boyutuyla ilgilenmez.
İhtiyaç Hiyerarşisi: İhtiyaçlar hiyerarşisi üçgen şeklinde oluşturulmuş bir hiyerarşidir ve en alt tabanında Zorunlu (yaşamsal) ihtiyaçlar yer alır. Buna örnek olarak barınma ve beslenmeyi örnek gösterebiliriz. Üçgenin bir üst tabanında kültürel ihtiyaçlar yer alırken (eğitim vs) en üst basamağında da sosyal ihtiyaçlar yer almaktadır.
Hizmet: İhtiyaçları karşılayan soyut şeylere denir.
Değer: Mal ve hizmetlere verilen önemi ifade eder.
Mal: İhtiyaçları tatmin etmeye yarayan varlıklardır.
- Ekonomik Mal: Elde edilmesi için bir bedel ödenmesi gereken mallardır. (ekmek)
- Serbest Mal: Doğada hazır bulunan, bir bedel ödenmesi gerekmeyen mallardır. (hava)
- Tüketici Malı: Bireyin ihtiyacını doğrudan karşılayan mallardır. (ayakkabı – kıyafet)
- Üretici Malı: Bir başka balın üretiminde kullanılan mallara denir. (un)
- Dayanıklı Mal: Elde edildikten sonra uzun süre fayda sağlayan mallardır. (1 sene ve üzeri) – (Buz dolabı)
- Dayanıksız Mal: Bir sürelik ya da kısa süreli ihtiyaçları karşılayan mallardır. (ekmek)
Kıtlık: İktisadın en temel sorunu olan kıtlık; insan isteklerinin, bu istekleri karşılayacak olan kaynaklardan fazla olması durumunu ifade eder.
İstek: İnsanların tatmin olmaları için arzuladıkları şeylerdir.
İhtiyaç: Sınırlı gelir ile tatmin edilmek istenen duyguları ifade eder.
Fayda: Bir kişinin bir malın tüketiminden elde ettiği doyumdur.
Fiyat: Mal veya hizmetin piyasadaki değerine fiyat denir.
Üretim: İktisadi ürünlerin miktarını ve faydasını arttırmak için tüm çabaları ifade eder. Başka bir deyim ile istekleri tatmin etmek için fayda yaratmaktır.
| Üretimin Temel Unsurları; |
| Girdilerin çıktıya dönüştürülmesi |
| Farklı girdilerin bir bileşimi olan çıktı |
Birincil Üretim: Doğada hazır olarak bulunan malların üretimidir. (kömür çıkartma, balıkçılık)
İkincil Üretim: Birincil üretimdeki malların işlenerek ya da değiştirilerek gerçekleştirilen üretimdir. (elma suyu)
Üçüncül Üretim: Hizmet üretimini ifade eder.
| Üretim Faktörleri; |
| Toprak |
| Emek |
| Sermaye |
| Girişimcilik |
Rant: Üretim süresince toprağın kullanımına karşılık ödenen bedeldir.
Ücret: İş gücü ya da emek ile üretimde çalışanlara yapılan ödemelerdir.
Faiz: Sermayenin kullanımı için ödenen ücrettir.
Kâr: Tüm ödemeler yapıldıktan sonra girişimciye kalan paradır.
Pozitif İktisat: Ne olduğu ile ilgilenen iktisattır. “Neden-Sonuç” ilişkilerine odaklanır.
Normatif İktisat: İktisadi olaylara “ne olsaydı daha iyi olurdu” bakış açısıyla yaklaşır.
Marjinal Dönüşüm Oranı: Bir maldan bir birim daha üretebillmek için diğer maldan ne kadar vazgeçilmesi gerektiği ifade eder.
Toplam Fayda: Bir malın tüketilen tüm birimlerinin sağladığı faydaların toplamıdır.
Marjinal Fayda: Malın tüketimi bir birim arttırıldığında faydada meydana gelen değişimi ifade etmektedir.
Marjinal Kaynak Maliyeti: Her bir ek faktör kullanılması durumunda firmanın maliyetinde meydana gelen artışlardır.
Marjinal Ürün: Her ilave birim girdinin üretime yaptığı katkıdır.
Denge Koşulu: Tüketicinin dengeye gelebilmesi için her mala harcadığı son liraların marjinal faydalarının birbirine eşit olması durumudur.
Enflasyon: Bir ulusal ekonomide fiyatlar genel seviyesindeki sürekli artışı ifade eder.
Deflasyon: Mal ve hizmet fiyatları genel seviyesindeki sürekli azalmadır.
Devalüasyon: Bir ülkenin para biriminin diğer ülkeler para birimi karşısında değer kaybetmesidir.
Revalüasyon: Bir ülkenin para biriminin diğer ülkelerin para birimi karşısında değer kazanmasıdır.
Ekonomik Büyüme: Ulusal ekonomide kişi başına düşen gelirin artmasını ifade eder.
Ekonomik Kalkınma: Yatırımların artması, üretim verimliliğinin yükselmesi anlamını taşır.
Ekonomik Daralma: Üretim olanaklarındaki azalmayı ifade eder.
İstihdam: Bireylerin hizmetlerinden yararlanılmak üzere çalıştırılmasıdır.
İşsizlik: Çalışma arzusuna sahip olup, piyasadaki cari ücretle çalışmayı kabul etmesine rağmen iş bulamama durumudur.
Ortak Para Alanları: Ekonomik ilişki içerisindeki bir grup ülkenin ulusal paralarını sabit kurlarla bağlayarak dalgalanmanın önüne geçmiş ekonomik bölgeleri ifade eder. Avrupa Birliği Euro Bölgesi buna örnek olarak gösterilebilir.
EmoticonEmoticon